ASTROMAN - Consulting, Executive Search


Prof. dr hab. Andrzej K. Koźmiński, twórca Akademii Leona Koźmińskiego. Foto dzięki uprzejmości ALK

Warszawa – 01 marca 2019

Dzięki uprzejmości dziennika „Rzeczpospolita” zamieszczamy poniżej pełny tekst artykułu prof. dr hab. Andrzeja K. Koźmińskiego, założyciela Akademii Leona Koźmińskiego, zamieszczony w dzisiejszym wydaniu dziennika „Rzeczpospolita”.

Prof. Andrzej K. Koźmiński:

• „Elitarne szkolnictwo wyższe i wielka nauka są kosztowne. Oznacza to, że muszą być jednocześnie finansowane z wielu źródeł.”

• „Konieczna jest profesjonalizacja zarządzania uczelniami i ośrodkami badawczymi”

Uczelnie chcą kształcić elity

Pojęcie elity ma raczej negatywne konotacje w potocznej świadomości.
Wynika to z dość powszechnej niechęci do trwałego uprzywilejowania pewnych grup społecznych w kategoriach ekonomicznych i kapitału społecznego, czyli możliwości skutecznego oddziaływania na innych.
Szczególnie niepopularne jest dziedziczenie tych przywilejów (nepotyzm).
A przecież elity, a ściślej ich jakość, mają zasadnicze znaczenie dla sukcesów państw i społeczeństw.

Oprócz elit funkcjonujących na tradycyjnych zasadach pojawiają się nowe, silnie umocowane w nowoczesnej gospodarce i technologii, widoczne przede wszystkim w mass mediach i w sieci.

Na szczytach tworzonych za pomocą wyszukiwarek internetowych list i rankingów „najbardziej wpływowych", „najpopularniejszych" czy „ludzi sukcesu" znajdują się często: blogerzy, skandaliści, muzycy, aktorzy, sportowcy, przedsiębiorcy czy osobowości medialne.

Rzadko spotyka się tam przedstawicieli tradycyjnych elit politycznych, ekonomicznych, naukowych.
A wynika to stąd, że młode osoby żyjące głównie w sieci nie znają tych grup i niewiele o nich wiedzą.


Harvard University Foto dzięki uprzejmości Harvard University

Odziedziczone grzechy

Od zarania dziejów szkolnictwa wyższego to uczelnie były pomyślane jako miejsca kształcenia przyszłych elit: kościelnych, prawniczych, medycznych, artystycznych, wojskowych, politycznych, biznesowych i innych, w miarę jak pojawiały się w nowoczesnych społeczeństwach.

Pojawia się zatem pytanie, czy współczesne szkolnictwo wyższe jest zdolne do kształtowania nowych, sieciowych elit.

W jakim stopniu polska współczesna kultura akademicka pozwala uczelniom uczestniczyć w edukacyjnych i naukowych sieciach międzynarodowych?

Ten czynnik przesądzi bowiem o zdolności do kształtowania przez polskie uczelnie elit nowego typu.

Ciemna strona status quo polskiego szkolnictwa wyższego i polskiej nauki to odziedziczona po PRL nadmierna permisywność albo, innymi słowy, brak rygoryzmu kultury akademickiej, brak ambitnych standardów i wysokich wymagań.

Princeton University
Foto dzięki uprzejmości Princeton University

Permisywizm dotyczy takich zjawisk jak:

• niski (w porównaniu ze światową czołówką) poziom egzekwowania wiedzy, dyscypliny i systematycznej pracy od studentów oraz wykonywania obowiązków od nauczycieli akademickich;

• brak rzeczywiście funkcjonujących kodeksów etycznych i przestrzegania „dobrych praktyk", co prowadzi do zakłócenia obiektywizmu ocen pracy badawczej, decyzji personalnych i organizacyjnych („układów", grzecznościowych ocen, wojen o „terytoria"), nieposzanowania własności intelektualnej itp.;

• nieprzestrzeganie akceptowanych w świecie standardów metodologicznych, między innymi ze względu na „lokalny" charakter ocen, recenzji i większości debat naukowych;

• nadmierna formalizacja, biurokratyzacja procedur, nadęty rytualizm i feudalne relacje w jednostkach akademickich i w administracji regulującej ich działanie;

• fatalne zarządzanie, niesprawność, bałagan i marnotrawstwo oraz arogancja wobec głównych interesariuszy instytucji akademickich (przede wszystkim studentów i pracodawców);

• nieradzenie sobie z różnorodnością, brak tolerancji dla niekonwencjonalnych osobowości, zachowań, postaw, idei itp.;

• niska międzynarodowa rozpoznawalność polskich uczonych, efektów ich badań i instytucji naukowych czy akademickich, która wynika m.in. z monojęzyczności, utrudniającej tworzenie w Polsce międzynarodowych anglojęzycznych środowisk badawczych, jakie funkcjonują np. w krajach skandynawskich, w Izraelu czy we Francji.


Oxford University Foto dzięki uprzejmości Oxford University

Terapia łączona

W debatach nad szkolnictwem wyższym i nauką często wskazuje się zwiększenie finansowania obecnego systemu jako panaceum na jego patologie.

Jest to mało realistyczne podejście.

Wpuszczenie do systemu dodatkowych środków nie zmieni kultury akademickiej na bardziej sieciową.

Przede wszystkim dlatego, że to właśnie miękkie, podmiotowe finansowanie niewymuszające zmian i efektywnego wykorzystania środków leży u podstaw tolerancji dla tej patologii.

Istnieją dwa sposoby ograniczenia permisywizmu: rygorystyczny nadzór ze strony biurokracji rządowej oraz silna presja konkurencyjna.

Oba jednak niosą ze sobą poważne niebezpieczeństwa.

W gąszczu sprzecznych i trudno zrozumiałych przepisów środki administracyjne, jak kontrola i formalizacja grożą zagubieniem troski o efekt i merytoryczną ocenę.

Silna presja konkurencyjna wiąże się natomiast z komercjalizacją i prywatyzacją szkolnictwa wyższego i nauki.
Tutaj z kolei zagraża dążenie do zysku przez przedsiębiorców edukacyjnych i naukowych kosztem jakości kształcenia i rzetelności badań.

Obecnie wprowadzane reformy szkolnictwa wyższego i nauki podążają drogą administracyjną, zaniedbując wzmacnianie konkurencji rynkowej.


University of Cambridge Foto dzięki uprzejmości University of Cambridge

Wizja przyszłości

Warto się zastanowić nad optymalną mieszanką środków administracyjnych i rynkowych.

Inspiracji należy szukać w krajach anglosaskich, ale także np. w Skandynawii, w Chinach czy Japonii.

Można pokusić się o przedstawienie kilku zasad nowego systemu zarządzania szkolnictwem wyższym i nauką, którego misją jest kształcenie nowych elit:

• Po pierwsze, elitarne szkolnictwo wyższe i wielka nauka są kosztowne. Oznacza to, że muszą być jednocześnie finansowane z wielu źródeł: nie tylko ze środków publicznych, ale też ze zleceń i dotacji biznesu, ze środków UE, z pomocy władz lokalnych, z opłat za studia i inne formy kształcenia, z dotacji prywatnych. Zadaniem rządu jest maksymalne otwarcie i udrożnienie strumieni finansowania, by zapewnić jego wysokość w nielicznych, najlepszych jednostkach na poziomie porównywalnym z ośrodkami europejskimi.

• Po drugie, współczesne szkolnictwo wyższe jest nieuchronnie skazane na masowość, a zatem zróżnicowanie form, programów i poziomów kształcenia. Przewiduje się, że w krajach rozwiniętych wszyscy zatrudnieni będą w nieodległej przyszłości legitymowali się jakąś formą wykształcenia wyższego.
Jest rzeczą naturalną, by studenci płacili za kwalifikacje, które poprawiają ich pozycję na rynku pracy.
Zadaniem państwa jest z jednej strony uruchomienie finansowania studentów (stypendia, kredyty), a z drugiej zapewnienie przestrzegania co najmniej minimalnych standardów jakości kształcenia przez monitorowanie, kontrolę i licencjonowanie działalności edukacyjnej.

• Po trzecie, na rynku usług edukacyjnych i badań naukowych państwo powinno zapewnić równe szanse konkurowania przez jakość edukacji i badań oraz siłę marki. W warunkach globalizacji jest to konkurencja międzynarodowa.
Polska ma w tym zakresie wiele do nadrobienia, między innymi dlatego, że nie kojarzy się z wysoką jakością kształcenia i z dobrym poziomem badań naukowych. Ten negatywny stereotyp zmienia się powoli. Trzeba więc wspierać międzynarodowo rozpoznawalne jednostki i projekty.

• Po czwarte, w warunkach konkurencji konieczna jest profesjonalizacja zarządzania uczelniami i ośrodkami badawczymi.
Wymaga to z jednej strony określenia kryteriów oceny i mierników sukcesu (także finansowych) uczelni i jednostek naukowych, a z drugiej ukształtowania się grupy zawodowych menedżerów szkolnictwa wyższego i nauki.
Zapewne będą do niej aspirowały osoby, które na pewnym etapie pracy naukowej (np. po doktoracie lub habilitacji) zdecydują się na karierę menedżerską, która powinna być dostatecznie atrakcyjna i stabilna.

Massachusetts Institute of Technology (MIT)
Foto dzięki uprzejmości MIT

Nietrudno zauważyć pierwsze jaskółki tego typu działań w polskiej nauce i szkolnictwie wyższym.

Przykładem jest wdrażana obecnie reforma, określana mianem konstytucji dla nauki.

Proponowane zmiany często spotykają się z krytyką i oporem środowiska naukowego.

Proces ich wdrażania będzie więc zapewne stopniowy i powolny.

Andrzej K. Koźmiński

Prof. dr hab. Andrzej K. Koźmiński jest założycielem Akademii Leona Koźmińskiego.

Źródło: Dziennik „Rzeczpospolita”

http://www.rp.pl/

Redakcja ASTROMAN Magazine zaprasza do przeczytania także innych artykułów - dotyczących projektu Polska 2050 - zamieszczonych na stronach internetowych dziennika „Rzeczpospolita”, w tym:

Chrabota: Powstaje strategia Polska 2050

https://www.rp.pl/article/20180926/OPINION/180929479

Pietryga: Strategia na czasy przełomu

https://www.rp.pl/article/20180927/OPINION/309279868

Szymanek: Nie zapomnieć o ludziach

https://www.rp.pl/article/20180927/OPINION/309279869

Szułdrzyński: Przetrwanie polskości

https://www.rp.pl/article/20180927/OPINION/309279873

Kowalczyk: Wyjrzyjmy z kokonu

https://www.rp.pl/article/20180927/OPINION/309279872

Gomułka: Przyszłość Starego Świata

https://www.rp.pl/Opinie/309309912-Polska-2050-Przyszlosc-Starego-Swiata.html&cid=44

Wojciechowski: Czy umiemy tańczyć do muzyki przyszłości

https://www.rp.pl/Opinie/310049905-Czy-umiemy-tanczyc-do-muzyki-przyszlosci.html

Warski: Okęciu z odsieczą

https://www.rp.pl/Opinie/310109903-Polska-2050-Okeciu-z-odsiecza.html

Kołodko: Miejsce w szeregu

https://www.rp.pl/Felietony/310179924-Grzegorz-W-Kolodko-Miejsce-w-szeregu.html


American University Foto dzięki uprzejmości American University

ASTROMAN Magazine - 2019.02.20

Health Economics and Big Data Analytics (HEBDA) - innowacyjne studia magisterskie w Akademii Leona Koźmińskiego

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=2685

ASTROMAN Magazine - 2018.10.19

Prof. Witold M. Orłowski: Polska 2050. Warunki rozwoju naszego kraju

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=2611

ASTROMAN Magazine - 2018.10.18

Prof. Grzegorz W. Kołodko: Miejsce Polski w szeregu państw świata

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=2610

ASTROMAN Magazine - 2018.10.04

Prof. Andrzej K. Koźmiński: Trzy bariery dalszego rozwoju Polski

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=2598

ASTROMAN Magazine - 2018.09.10

The huge success of a Polish Kozminski University in the world rankings "Financial Times" Masters in Management 2018

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=2580

ASTROMAN Magazine - 2018.01.19

Prof. Andrzej K. Koźmiński: Suwerenność ekonomiczna we współczesnym świecie to mit

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=2421

ASTROMAN Magazine - 2017.12.09

Honorary doctorate of ESCP Europe, the oldest business school in Europe, to Professor Andrzej Koźmiński

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=2398

ASTROMAN Magazine - 2017.12.09

Profesor Witold Kieżun: Patriotyzm ekonomiczny Koźmińskich

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=2397

ASTROMAN Magazine - 2017.05.09

Prof. Andrzej K. Koźmiński: Czwarta fala globalizacji

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=2240

ASTROMAN Magazine - 2017.02.02

Prof. Andrzej K. Koźmiński: Nowy pragmatyzm kontra nowy nacjonalizm

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=2187

ASTROMAN Magazine - 2016.12.05

Prof. Andrzej K. Koźmiński: Firmy muszą być zwinne

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=2167

ASTROMAN Magazine - 2015.08.04

Prof. Andrzej Koźmiński: Dezercja elit

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=1947

ASTROMAN Magazine - 2014.09.26

Profesorowie Akademii Leona Koźmińskiego: Grozi nam kryzys społeczny, a nie ekonomiczny

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=1796

ASTROMAN Magazine - 2013.07.09

Prof. Andrzej Koźmiński: Hipokryzja i medycyna

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=1493

ASTROMAN Magazine - 2013.02.20

Prof. Andrzej Koźmiński: Armia okupacyjna jest w Polsce

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=1412

ASTROMAN Magazine - 2011.08.06

Najbardziej prestiżowa międzynarodowa akredytacja dla polskiej Akademii Leona Koźmińskiego

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=1029

ASTROMAN Magazine - 2011.03.06

Błędy tak zwanych fachowców od gospodarki to nie wyjątek, tylko reguła

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=913

ASTROMAN Magazine - 2010.10.27

Najlepszy w Polsce Executive MBA to program Akademii Koźmińskiego

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=830

ASTROMAN Magazine - 2010.02.06

Trzeci sukces uczelni Koźmińskiego w rankingu "Financial Times"

https://www.astroman.com.pl/index.php?mod=magazine&a=read&id=659

ASTROMAN Magazine

Publikacja tekstów pochodzących z wydawnictw prasowych bądź elektronicznych prezentowanych w ASTROMAN Magazine nie ma charakteru komercyjnego, służy wyłącznie celom edukacyjnym, dydaktycznym i naukowym - zgodnie z Ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 04.02.1994 r. (Dz. U. z dn. 23.02.1994 r. nr 24, poz. 83).